Rzadko które zagadnienie dogmatyczne domaga się demitologizacji – i to na tak dużą skalę – jak właśnie kwestia prymatu i nieomylności biskupa Rzymu. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na samą koncepcję dogmatu, tak jak widzieli ją ojcowie pierwszych Soborów Powszechnych, i jak dalej postrzega ją Prawosławie. Otóż w tym rozumieniu dogmat dotyczy wyłącznie spraw Boskich, czyli wiecznych i niezmiennych, nie dotyczy natomiast przemijających instytucji kościelnych.

Od synodu odbytego w 589 r. w Toledo dodatek “Filioque” do nicejsko-konstantynopolitańskiego Symbolu Wiary stanowi stały element sporów doktrynalnych pomiędzy chrześcijańskim Wschodem i Zachodem. Uznany za dogmat na soborze w Lyonie (1274 r.) przez stronę katolicką, jest równocześnie traktowany jako błąd teologiczny, a także jako herezja, przez stronę prawosławną.

Obrzędowość związaną z prawosławiem (poza Liturgią i godzinami kanonicznymi) można podzielić na dwie wyraźne grupy:
1. Obrzędy i poświęcenia występujące w prawosławnych księgach liturgicznych (głównie w euchologionie, scs. trebnik, [rytuał] ale także w minei [oficja na dni roku], triodionie [oficja na okres Wielkiego Postu] i w innych księgach), a więc działania ściśle liturgiczne.
2. Zwyczaje ludowe (folklor), nie usankcjonowane przez Kościół, związane z poszczególnymi świętami oraz z praktyką postu w prawosławiu (na ten temat por. M. Maj, „Obrzędy”, [w:] Układ słów kluczowych dla bazy danych o źrodłach etnograficznych. Kultura ludowa Karpat polskich, pod redakcją Cz. Robotyckiego, Kraków, 1995, s. 37-61).

Nauka o pełni Objawienia powstała na Zachodzie jako reakcja na montanizm. Zgodnie z tą nauką, wraz ze śmiercią ostatniego Apostoła, Objawienie zostało całkowicie zakończone. Tego rodzaju stwierdzenie w tak radykalnej formie nigdy nie było przyjmowane przez Wschód. Przeciwnie, można wykazać, że myśl o stopniowym rozwoju Objawienia nie była obca wschodnim Ojcom Kościoła.

Podczas prawosławnej Liturgii eucharystycznej bezpośrednio po pocałunku pokoju, a przed anaforą czyli kanonem eucharystycznym, diakon wzywa do uwagi. Wezwanie w swej pierwszej części – „Drzwi! Drzwi!”) – dotyczy bramy wejściowej do cerkwi, a nie królewskiej bramy ikonostasu, gdyż pierwotnie całą świątynię rozumiano jako miejsce święte. Po wezwaniu diakona następuje Credo.

„Wierzę, Panie, i wyznaję, że Ty jesteś zaprawdę Chrystusem, Synem Boga Żywego, który przyszedł na świat zbawić grzeszników, z których ja jestem pierwszym”. Są to słowa modlitwy, którą każdy prawosławny odmawia przed przyjęciem Eucharystii. Kładą one nacisk na moją grzeszność i słabość, ale równocześnie mówią, że Chrystus jest moim Zbawicielem.

Podstawę prawosławnej antropologii stanowi tekst Księgi Rodzaju, mówiący o stworzeniu człowieka „na obraz i podobieństwo” Boże (1,26-28). Teologia prawosławna nie zajmuje się jednak analizą pierwotnego statusu człowieka oraz nie szuka powiązań z tak zwanymi „naukami świeckimi”. Podejście do problemu człowieka ma wyłącznie charakter biblijny: stworzenie „na obraz i podobieństwo” Boże, upadek człowieka i powrót do jedności z Bogiem przez sakramenty i doprowadzenie człowieka do pełni eschatologicznej.

W myśli prawosławnej nie znajdziemy traktatów poświęconych teologii muzyki. Cała argumentacja dotyczyła ikony, co wiązało się bezpośrednio ze sporami ikonoklastycznymi. Wypowiedzi Ojców Kościoła na temat muzyki są rozproszone w ich dziełach i nie są zbyt liczne. Nie mniej pozwalają na przedstawienie zarysu pewnej koncepcji teologicznej, która właściwie dopiero w naszych czasach zaczyna urastać do znaczącej części interpretacji dziedzictwa tradycji Kościoła prawosławnego.

W Kościele prawosławnym wszystkie prawdy wiary muszą mieć weryfikację w tekstach liturgicznych. Istnieje też określone pojęcie mistyki liturgicznej, które może zabrzmieć dla osób spoza prawosławia jak dysonans, a nawet jak sprzeczność. Tymczasem liturgie wschodnie, nie tylko liturgia prawosławna, są bogate w niewyczerpane wręcz głębie perspektyw teologicznych, co stanowi źródło i podnietę dla przeżyć mistycznych, a także dla dociekań o charakterze teologicznym. W prawosławiu należałoby do tego dołączyć także ikonę, ponieważ nie jest ona indywidualną wizją malarską, lecz produktem wspólnotowego doświadczenia całego Kościoła.

W Wieczerniku Syjonu Chrystus Pan powiedział „To czyńcie na moją pamiątkę", a nie „czyńcie tę ucztę na moją pamiątkę”, co oznacza, że związał te słowa jedynie z postaciami chleba i wina. Kościół w swojej historii zawsze pragnął wypełniać to, co zostało mu powierzone przez Chrystusa, traktując Eucharystię jako prawdziwą ofiarę, przez którą Bóg-Człowiek Jezus Chrystus staje się obecny wśród nas, a zarazem uobecniona zostaje cała ekonomia zbawienia.